Çocuklar ve Aileleri İçin Önemli Bilgiler

Tip-1 diyabet teşhisi alan birçok çocuğun ve ailesinin ilk sorduğu sorulardan biri ‘’Ne yiyebilirim?’’ veya ‘’Çocuğum ne yiyebilir?’’ oluyor. Tip-1 diyabetli bir çocuk tüm aile için önerilen, sağlıklı ve dengeli bir diyeti takip etmelidir. Diyabetli çocukların büyüme ve gelişimleri için beslenme gereksinimlerini karşılamak ve kan şekeri düzeylerini kontrol etmeye yardımcı olmak amacıyla günde üç öğün düzenli yemek yemeleri önemlidir. Sağlıklı bir diyet yüksek kolesterol gibi diyabet haricinde diğer rahatsızlıklara karşı koruma sağlayabilmesi için de önemlidir. Karbonhidrat kan şekerini doğrudan etkileyen tek besindir. Vücudun ana enerji kaynağı olduğu için karbonhidrattan zengin besinleri diyete dahil etmek önemlidir. Karbonhidrat; şekerli gıdalarda (örneğin kekler, tatlılar, gazlı içecekler), nişastalı gıdalarda (örneğin ekmek, patates, pirinç, makarna) ve doğal şeker içeren gıdalarda (örneğin meyve, meyve suyu, süt, yoğurt) bulunur. Şekerli besinler kan şekeri seviyelerinin hızla yükselmesine sebep olur. Bu nedenle düşük kan şekeri düzeylerinin (hipoglisemi) tedavisi dışında kaçınılmalıdır.

Bir çocuğun tip-1 diyabet tanısından önce günlük su gereksiniminin artması muhtemeldir. Susuzluğun giderilmesinde kan şekerinin hızlı yükselmemesi için şekerli içeceklerden kaçınmak önemlidir. Ayrıca diyabet teşhisinden sonra çocuklar normalden daha aç hissedebilirler, insülin hormonu çalışmaya başladığında bu durum düzelir. Çocuğunuzun iştah durumu arttıysa sık sık atıştırmak yerine sağlıklı öğünleri daha büyük porsiyonlarda sunmaya çalışmalısınız.

Tip-1 Diyabetli Çocuklar İçin Öneriler

1. Her öğünde ekmek, makarna, patates, muz, pirinç gibi nişastalı karbonhidratlara yer verin. Nişastalı yiyecekler, gün boyu yenilen yiyeceklerin üçte birini oluşturmalıdır. Mümkün olduğunca tam tahıllı nişastalı yiyecekleri seçmeye çalışın ve ilave şeker, tuz ve doymuş yağ içeren besinlerden kaçının.
2. Her öğünde et, balık, fasulye, bakliyat, kuruyemiş ve yumurta gibi yağsız proteinlere yer verin. Somon, uskumru ve sardalya gibi biri yağlı olmak üzere haftada en az 2 porsiyon balık tüketin.
3. Süt, yoğurt veya peynir gibi süt ürünlerinden (5-18 yaş arası çocuklar) günde 3 porsiyon tüketin.(1 porsiyon = 125 gr yoğurt/ 30 gram sert peynir/ 200 ml süt.)
4. Şeker oranı yüksek yiyecek ve içeceklerden kaçının. Az miktarda şeker içeren yiyecekler yemekle birlikte makul miktarlarda tüketilebilir. Daha düşük şeker alternatifleri için aşağıdaki listeyi kullanabilirsiniz.
5. Günde en az 5 porsiyon meyve ve sebze tüketmeyi hedefleyin. Meyve suları günde maksimum 150 ml ile sınırlandırılmalı ve yüksek şeker içeriği sebebiyle sadece yemekle birlikte tüketilmelidir. (Düşük kan şekeri tedavisi için kullanıldığı zamanlar hariç.) Meyve ve sebzeler her gün tükettiğimiz besinlerin üçte birini oluşturmalıdır.
6. Zeytinyağı gibi doymamış sağlıklı yağları tercih edin ve az miktarda tüketin.
7. Öğünler arasında atıştırmalıklar yenirse bunlar her Novorapid insülin enjeksiyonu arasında toplamda 10 gramdan fazla karbonhidrat içermemelidir. Diyetisyeniniz size uygun olan atıştırmalıkların listesini verecektir.

‘Diyabetik’ veya ‘şeker hastalarına uygun’ olarak etiketlenmiş gıdalardan kaçının. Bu ürünler genellikle  pahalıdır ve sorbitol, ksilitol gibi müshil etkisi olan tatlandırıcılar içerebilir. Birkaç hafta boyunca, diyetisyen tarafından öğünlerin ve  atıştırmalıkların karbonhidrat içeriğini hesaplamayı öğreten karbonhidrat sayımı eğitimi aile ve çocuğa verilecektir. Karbonhidrat sayımı daha sıkı kan şekeri kontrolü sağlamakla beraber çocuğa yemek yemek konusunda esneklik sağlar. 

Diyabetli çocukların yemesi ve yememesi gereken yiyecekler hakkında birçok söylenti vardır. Belirli bir  yiyecek veya içecekten emin değilseniz tavsiye için diyetisyeninize danışın.

Bu yazı Milton Keynes University Hospital websitesinden çevrilmiştir.

Çeviri: İrem Akkaş