İnflamatuar bağırsak hastalığı (İBH) olan hastaların sıklıkla sorduğu sorulardan biri: Ne Yemeliyim?
Genetik faktörlerle birlikte diyet gibi çeşitli çevresel faktörler, bireylerde bağırsak iltihabına yol açan aşırı bağışıklık aktivitesini tetikleyerek Crohn veya ülseratif kolit hastalığının oluşmasına zemin oluşabilir. Literatürdeki sınırlı sayıdaki çalışmalar, İBH’da özellikle hangi besinlerin zararlı olabileceği konusunda kesin bir sonuca varamamıştır.
Yeni İBH Diyet Yönergeleri
Uluslararası İBH Örgütü (IOIBD), literatürdeki güncel kanıtları gözden geçirerek, Crohn ve ülseratif kolit kontrolünü sağlamaya ve nüks olmasını önlemeye yardımcı olabilecek diyet önlemleri konusunda kanıta dayalı öneriler geliştirmiştir. Bu öneriler özellikle İBH hastalarının takip edebileceği, diyetlerin önemli bir bölümünü oluşturan bileşenleri ve katkı maddelerine odaklanmıştır.
Bu diyet bileşenlerini ve katkı maddelerini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.
| Besin/ Yiyecek | Crohn Hastalığınız Varsa | Ülseratif Kolitiniz Varsa |
| Meyveler | Tüketim arttırılmalıdır. | – |
| Sebzeler | Tüketim arttırılmalıdır. | – |
| Kırmızı Et/ İşlenmiş Et | – | Tüketim azaltılmalıdır. |
| Pastörize Edilmemiş Süt Ürünleri | Tüketimden kaçınmak daha iyi olabilir. | Tüketimden kaçınmak daha iyi olabilir. |
| Diyet Yağı | Doymuş yağ alımı azaltılmalı ve trans yağlardan kaçınılmalıdır. | Palm, hindistan cevizi ve süt yağlarının (miristik asit) alımı azaltılmalıdır.Trans yağlardan uzak durulmalıdır.Omega-3 (takviye olarak değil, balık kaynaklı) alımı arttırılmalıdır. |
| Gıda Katkı Maddesi | Maltodekstrin içeren paketli gıdaların alımı azaltılmalıdır. | Maltodekstrin içeren paketli gıdaların alımı azaltılmalıdır. |
| Yoğunlaştırıcılar | Karboksimetilselüloz alımı azaltılmalıdır. | Karboksimetilselüloz alımı azaltılmalıdır. |
| Kıvam Arttırıcı – Carrageenan | Tüketimi azaltılmalıdır. | Tüketimi azaltılmalıdır. |
| Titanyum Dioksit (bir gıda renklendirici ve koruyucu) | Tüketimi azaltılmalıdır. | Tüketimi azaltılmalıdır. |
| Sülfitler (lezzet arttırıcı) | Tüketimi azaltılmalıdır. | Tüketimi azaltılmalıdır. |
Bu yönergeler ve öneriler üseratif kolit ve Crohn hastalarında semptomları azaltma ve iltihabı kontrol etme amacıyla geliştirilmiştir.
Meyve ve sebzeler genellikle lif bakımından zengindir ve kolon içinde bakteriyel enzimler tarafından fermante edilir. Bu fermantasyon, kolonu kaplayan hücrelere fayda sağlayan kısa zincirli yağ asitlerini (SCFA’lar) üretir. Aktif İBH’li hastalarda SCFA’ların azaldığı gözlemlenmiştir, bu nedenle bitkisel lif alımını artırmak, SCFA üretimini arttırabilir.
Bu hastalık grubu tıbbi beslenme tedavisinde bireysel yaklaşım önemlidir. Örneğin, Crohn hastalarının yaklaşık üçte biri, tanı konulduktan sonraki ilk 10 yıl içinde bağırsak daralması geliştirebilir. Bu durumda besinlerdeki çözünmez lif, semptomları kötüleştirebilir ve kolonda bir darlık varsa, bağırsak tıkanıklığına yol açabilir. Bu nedenle, genellikle Crohn hastalığı için meyve ve sebze tüketimini artırmak yararlı olsa da, kolonda darlık yaşayan hastalar çözünmez lif alımlarını sınırlamalıdır.
İBH İçin Özel Diyetler
İBH için birkaç özel diyet incelenmiştir. Bu diyetler arasında Akdeniz diyeti, özel karbonhidrat diyeti, Crohn hastalığı dışlama diyeti, otoimmün protokol diyeti ve FODMAP diyeti bulunmaktadır.
Uluslararası İBH Örgütü, bu diyetler için yeterince yüksek kaliteli çalışma bulamamış ve bu sebeple önerilerini bireysel diyet bileşenleri ile sınırlamıştır. Bu beslenme modellerine ilişkin daha fazla çalışma mevcut hale geldikçe daha güçlü öneriler mümkün olabilir.
Bu yazı Harvard Üniversitesi Halk Sağlığı sitesinden çevrilmiştir. Yazının orijinaline buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Çeviri: Dyt.Duygu Danışkan
Related posts
Yorum Yaz
Popüler Yazılar
Danışan Hikayeleri
Esma Hanımla diyet sürecim gerçekten tok karınla ve çok keyifli geçti. Geçici bir diyettense öğünlerimi dengelemeyi ve bu dengeyi korumayı öğrendim. Bu benim için çok önemli bir kazanım oldu. Uygulanabilir ve sürdürülebilir listeleri için kendisine minnettarım.
Melike Hanım, Amerika
Digibus ailesi olarak yaklaşık 1 yıldır Esma Hanım’dan kurumsal beslenme danışmanlığı alıyoruz. Şirketimizin yemek menüleri kendisi tarafından hazırlanıyor. Ayrıca her ay beslenme konusunda seminerler düzenliyor. Bireysel danışmanlık isteyen çalışanlarımıza bu konuda yardımcı oluyor. Kendisinden memnunuz. Kurumsal danışmanlık almak isteyen firmalara öneririz.
Digibus, İstanbul
Riskli gebelik sürecimde, bebeğim ve kendim için güvenilir birinin desteğine ihtiyacım vardı. Amacım hem kilo kontrolü sağlamak hem de bana ve bebeğimin ihtiyaçlarına uygun bir beslenme planı takip etmekti. Esma hanım, gebeliğin dalgalı duygu durumlarını ve fiziksel zorlanmalarını hesaba katarak benimle hassas bir şekilde ilgilendi ve bu süreci tamamlamama yardımcı oldu. Sonunda bebeğimi sağlıkla kucağıma almak nasip oldu ve bunda diyetisyenimin de önemli bir payı olduğunu düşünüyorum.
Elif Hanım, İstanbul
Esma Hanim size men tewekürmü bildirmek isteyirem. Sizden çok memnun kaldım. Sizin yazdığınız beslenmeden sonra çocukta çoxlu ireleyiw oldu hem karaciğer deyerlerinde hem yemek konusunda çok deyiwikler oldu. Kan şekerinde düzelmeler oldu daha kan şekeri düšük olmuyor. Bende bilincli oldum, yemek konusunda çok faydalandim. Ne yaxsi ki sizi tanidim bunan sonraki illerdede benim seçimim siz olacaqsiniz. Her wey üçün tewekurler.
Ellada Hanım, Azerbaycan
7 yaşında, hızla kilo alan kızım için diyetisyen Esma hanım ile görüşmeye başladık. Kendisi kızımla çok güzel bir iletişim kurdu. Yanlış beslenmenin ne olduğunu, nasıl beslenmesi
gerektiğini sabırla öğretti. Kısa sürede güzel sonuçlar elde ettik. Artık neyi ne kadar yemesi gerektiğini biz söylemeden biliyor ve ona göre davranıyor. Bu süreçte her daim yanımızda
olduğu için kendisine teşekkür ederiz.
Ayşe Hanım, İstanbul
Merhaba ben Derya. Metabolik bir rahatsızlık olan Glikojen Depo Tip-3 hastası Elzem’in annesiyim. Elzem yaklaşık 5.5 aylıkken Glikojen Depo Tip-3 tanısı konuldu. Gün içinde iki
saatte bir beslenmesi ve günlük kan şekeri takibi yapılması geren bir döneme girdik. Tabii ki sıkı bir diyete başlanacaktı. Ne yemesi gerektiği konusunda kafamız epey karışmıştı.
İnternetteki bilgi kirliliğini bırakıp profesyonel bir destek almaya karar verdik. Bu arada GSD ailesi vasıtası ile Esma hanımla tanıştık. Görüşmelerimizin ilk haftalarında önyargılarımızın
çoğunun kırıldığını gözlemledik. Esma hanımın öneri ve alternatif çözümleri yavaş yavaş sonuç vermeye başladı. Seanslarımız başladıktan birkaç ay sonra yüksek karaciğer değerlerimizin ilk defa düştüğünü gözlemledik. Kan değerlerimizde de düzelmeler vardı. Daha sonrasındaki doktor kontrollerimizde karaciğerimizin küçülmeye başladığını gördük. O andaki mutluluğumu tarif bile edemem. Tabi ki yolun daha başındayız ve sürekliliğin sağlanması gereken bir süreçteyiz. Yine de ufak ufak düzelmelerin olması bizim açımızdan çok sevindirici. Profesyonel desteğin önemini bu dönemde anlıyorsunuz. İyi ki Esma hanımla yollarımız kesişmiş. Kendisine sonsuz teşekkürler.
Derya Hanım, Tokat
Uzun bir süredir diyet yapmayı düşünüyordum. Kendime tarih olarak Temmuz ayını belirlemiştim. Esma hanımla bir kaç ay öncesinden konuştuk lakin eşimin yaptığı diyet benim gözümü korkutmuştu. Ancak kişiye özel beslenme planı ile Esma hanım bu korkularımı yenmemi sağladı. 6 hafta içerisinde aç kalmadan sağlıklı beslenerek 9 kilo verdim. Kendisi ile çalışmaya devam ederek hedefime ulaşmayı düşünüyorum. Teşekkürler Esma hanım.
Mehmet Niyazi Bey, İstanbul
Yıllardır deneyimlediğim çeşitli diyetlerden, sürekli kilo alıp vermelerden sonra Esma hanım ile tanışma fırsatım oldu. Metabolizma olarak sıkıntılı bir yapıya sahibim ama Esma hanımın
çabaları, en önemlisi güler yüzü ve motivasyonu sayesinde bir buçuk ay içerisinde metabolizma sorunumuzu yenmeye ve kilo vermeye başladık. Aynı zamanda kan değerlerimde düşüklük, vücudumda aşırı şişkinlik ve safra kesesi problemim vardı. İlk olarak sağlıklı beslenme programımız ile vücudumdaki şişliklerden kurtulup kan değerlerimde iyileşme sağladık. Ardından safra kesesi ameliyatı için bir beslenme programı ile gayet başarılı ve kolay bir ameliyat süreci atlattım. Esma hanım ile başladığım bu zorlu yolda tam 20 kilo verdim ve vermeye devam edeceğim. Teşekkürler Esma hanım.
Seda Hanım, İstanbul
Yaklaşık sekiz senedir 60 kilogramın altına hiç düşmemiştim. Esma hanımla çok memnun kaldığım bir diyet süreci geçirdik. Dört haftalık bir diyet programı uyguladık. Birinci ayın sonunda tartıda -5 kg gördüm ve hic aç kalmadım. Sağlıklı bir beslenme programıyla mutlu bir şekilde kilo verdim. Bir ayda 64 kg ile başlayıp 59 ü gördüm ve inanılmaz mutlu oldum çünkü artık o kiloyu asla veremem, bana yapıştı gözüyle bakıyordum. Diyet sürecinden önce o kadar çok zayıflama çayı kullandım ki hepsinin boş olduğunu da anlamış oldum. Esma hanım güler yüzlü ve sizi motive eden bir diyetisyen. Herkese tavsiye edebileceğim tek kelimeyle işinde mükemmel birisi. Yolu hep açık olsun.
