Detoks Diyetleri

Detoks terimi son yıllarda sağlık ve güzellik dünyasında gittikçe popülerleşmeye başladı. Detoks yapmanın temelindeki düşünce, sağlıklı bir vücut için “vücuttaki zehirli atıkları” temizleme ihtiyacıdır.

Detoks diyetleri ve sağladığı yararlarla ilgili ortaya atılan iddialardan bazıları şunlardır: hızlı kilo kaybı, düzenli bir sindirim sistemi, güçlü saç, tırnak ve sağlıklı bir cilt, iyileşmiş enerji seviyeleri, güçlü bağışıklık sistemi ve selülitlerin yok olması vs.

Günümüzde “detoks diyeti” adı altındaki uygulamalar yaklaşık olarak bir günden bir aya kadar sürebilmektedir ve genellikle aşağıdakileri uygulamaları içermektedir:

• kısa süreli oruç tutmak
• sadece sebze ve meyve tüketmek
• buğday ve süt ürünlerini kesmek

• sınırlı sayıda gıda tüketmek
• kafein ve alkolden kaçınmak
• çeşitli yapay gıda ürünleri, haplar, losyonlar, ilaçlar.

Detoks Efsanelerinin Dayanaksızlığı

Detoks fikri tıbben anlamsızdır. Vücut, atıkları ve toksinleri detoksifiye etmek yani vücuttan uzaklaştırmak için kendi mekanizmalarına sahip gelişmiş bir sistemdir. Vücudumuz toksinler, alkol, sindirim ürünleri, ölü hücreler ve bakterilerden kaynaklanan kimyasallar gibi atık ürünleri yıkar, filtreler ve dışarı atar.

Vücudumuzda çok sayıda organ bulunur. Bu organlardan deri, bağırsak, böbrek ve karaciğer hormonlardan aldığı sinyallere cevap vererek atık ürünleri vücuttan uzaklaştırmada rol oynar. Bu onarma ve temizleme işini, haplar veya belirli içecekler yapamaz.

Detoks diyetlerinde sıklıkla kullanılan su vücut için elbette bir gereksinimdir fakat çok fazla su içmek hiç su içmemek kadar tehlikeli olabilir. Kulağa tahmin edilebilir gelse de sıklıkla göz ardı ettiğimiz bir nokta var: sağlı en iyi seviyeye ulaştırmanın yolu sağlıklı bir diyet ve düzenli fiziksel aktivitedir. Aynı zamanda sigara içmemek, daha az alkol almak, yeterli uyku, temiz hava ve egzersiz de daha sağlıklı ve enerjik hissetmenize yardımcı olacaktır. Tüm bu öneriler detoks adı altında kullanılan ilaçlar, losyonlar ve gıda eliminasyonlarından çok daha sağlıklıdır ve daha iyi hissetmenizi sağlayabilir.

Meyve ve Sebzelerin Yararları

Detoks diyetleri genellikle meyve ve sebzelerin yararlarından bahseder. Meyve ve sebzeler günlük diyetin önemli bir parçasıdır ve günde en az 5 porsiyon tüketilmesi önerilir. Meyve ve sebzeler; vitaminler, mineraller, antioksidan ve diyet lifi sağlarlar ancak tek bir sebze/meyve tedavi edici veya mucizevi olamaz. Önemli olan çeşitliliğin sağlanmasıdır.

Buğday ve süt ürünleri alerjiniz var ise?

Detoks diyetlerini destekleyenler genellikle buğday ve süt ürünleri gibi gıdaların detoksifiye olması nedeniyle vücuda alınmaması gerektiğini düşünürler. Bilimsel olarak gerçek olan şudur: bu yiyecekler vücuda önemli besin ögeleri sağlar. Bu nedenle buğday ve süt ürünleri tüketmediğinizde kaybedilen besin ögelerini yerine koymanız gereklidir. Bu besin ögelerini almadığınızda bazı vitamin mineral eksiklikleri yaşanabilir ve bu durum sağlığınıza zarar verebilir. Eğer süte, buğdaya ve herhangi bir yiyeceğe alerjiniz veya intoleransınız olduğunu düşünüyorsanız doktorunuza ve diyetisyeninize danışmalısınız.

Oruç Hakkında Gerçekler

Oruç tutmak veya tükettiğiniz besinleri ciddi kısıtlamak besin ve enerji alımlarını sınırlandırdığı için olumlu etkiler yaratabilir. Bu durumda hızlı kilo kaybı görülebilir ancak bu kilo kaybı yağ yerine büyük ölçüde su ve glikojenden (vücudun karbonhidrat depoları) meydana gelmektedir. Bu süreç sonunda gün içinde daha öncekine kıyasla aynı enerjiye sahip olmayabilirsiniz ve ayrıca yorgunluk hissedebilirsiniz. Oruç tutarken yalnızca vücudunuzdaki mekanizmaların işlemlerini gerçekleştirmesi için gerekli olan enerjiyi alırsınız ve bu durum sağlıklı kilo yönetimi için de yararlıdır. Ancak daha sonrasında eski yemek alışkanlıklarınıza geri dönerseniz ve verdiğiniz kiloları geri almanız olasıdır.

Dengeli beslenme

Kafein, alkol, yüksek yağlı ve yüksek şekerli yiyeceklerin aşırı alımlarından kaçınmak gereklidir. Detoks diyetlerinin önerdiği taze yiyecekleri tüketebilirsiniz. Sağlığınız için en iyi yaklaşım günde en az beş porsiyon sebze ve meyve, küçük porsiyonlarda tam tahıllı karbonhidratlar, az yağlı süt ürünleri, yağsız et, balık, fasulye ve bakliyat gibi alternatifleri içeren dengeli bir diyet modelidir. Alkol veya kafein tüketiyorsanız makul ölçülerde sınırlandırmalısınız. Kilo vermek istiyorsanız tükettiğiniz gıdaların porsiyon boyutlarına dikkat etmeli ve gün içinde aktif olmaya özen göstermelisiniz.

Özet olarak;

Detoks diyetleri sağlıklı bir beslenme modelinden ziyade bir pazarlama yöntemidir. Detoks uygulamalarının sonuçlarıyla ilgili iddiaların çoğu abartılı olup bilimsel olarak kanıt düzeyleri çok azdır. Detoks diyetleri/uygulamaları yerine sağlıklı ve çeşitli besinleri içeren dengeli bir diyet modeli ve aktif bir yaşam tarzına sahip olmak doğru bir yaklaşımdır.

Bu yazı İngiliz Diyetisyenler Derneği bildirisi olup İngilizceden Türkçeye çevirilmiştir.

Çeviri: Sema Ayar